„Tamna je noć“ je naslov koji se već ugradio u kolektivnu svest naroda bivše Jugoslavije, priča koja sugeriše traumu čiji ožiljci bolno pulsiraju decenijama nakon događaja koje ovaj dramski tekst Aleksandra Popovića opisuje. Možda upravo zbog toga što pretnja te traume i dalje bdi nad nama poput olujnog oblaka ili – u ovom kontekstu prikladnije poređenje – poput tmine nakon koje ne nastupa svitanje. Tekst je, čim je napisan 1992. godine u jeku turbulentnih političkih dešavanja koje s hrabrošću tematizuje, naišao na očekivan odgovor: cenzuru, te je premijerno izvođenje u režiji Egona Savina 1993. godine odigrano u improvizovanim uslovima, naime u holu pozorišta, a ne na pozornici. Predstava je, međutim, ubrzo stekla kultni status i dve godine kasnije nastupila je istoimena filmska adaptacija iz 1995. godine, za koju je scenario pisao sam Popović, a osnovnu glumačku postavu činili su isti glumci koji su uloge tumačili i u predstavi. Od tih burnih godina dosad naslov se u javnoj svesti pretežno vezuje za film, dok je originalna verzija donekle pala u zaborav jer su i potonje pozorišne adaptacije težile tome da priču obrade na način koji se oslanja na film.
Novo izvođenje ovog teksta u produkciji Omladinskog pozorišta i akademije glume „Stanislavski“, a u režiji Marine Đorđević, vraća se korenima teksta i njegovoj prvobitnoj iteraciji. To, međutim, ne znači da je cilj ove produkcije da priču ispriča na isti način kao u Savinovoj interpretaciji iz 1993. godine – naprotiv, rediteljka tekstu pristupa sa svešću o njegovoj postmodernističkoj prirodi i intertekstualnosti, ali odlučuje da prvobitno referiše na incijalnu Popovićevu inspiraciju, na čistu emociju koja se rodila u apokaliptičnoj atmosferi Beograda s početka 90-ih godina. „Tamna je noć“ je priča koja je i napisana da u svakoj sledećoj izvedbi donese neko novo viđenje sveta u kome živimo, ali samo pod uslovom da u obzir uzme sve što joj je prethodilo – zato filmski scenario potpisuje originalni autor, a suptilno izmenjene uloge u filmu tumače isti glumci, zato se naslovna pesma Riblje Čorbe direktno oslanja na pesmu ruskih vojnika iz 1943. godine „Тёмная ночь“.
Režija Marine Đorđević tu noć koju je Aleksandar Popović opisao 1992. rekreira na pozornici 2024. godine. I ne slučajno, jer ovo je godina u kojoj su pretnje ratom i sukobima i dalje tu, u kojoj ulicama tog istog Beograda opet odjekuju povici građanskih demonstracija, a fakulteti su blokirani u okviru studentskih protesta, u kojoj kao da se noć nerazumevanja i razjedinjenosti opet nadvila nad nama. Pored režijskih, ovu izvedbu karakterišu i druge novine kojih dosad nije bilo ni u jednoj ranijoj adaptaciji, a odraz su sadašnjeg trenutka. Naime, ansambl Omladinskog pozorišta i akademije glume „Stanislavski“ iz Beča tradicionalno je međunarodan i multietnički. Glumačku postavu čine glumci iz Srbije, Hrvatske i Austrije: Vanja Radenković, Marko Dimitrijević, Enisa Čućić, Dorijan Bakoš-Dodek i Ignjat Karanović. Predstava se izvodi 14. i 21. decembra 2024. godine, u 20:00 časova, na sceni Ateliertheatera, na adresi Burggasse 71, u 7. bečkom okrugu.
Prodaja karata: www.ateliertheater.wien
dramaturg Mihajlo Dasukidis
