Povodom značajnog dana za nas žene, 8. marta, želela sam da napravim mali osvrt prisetivši se biografija nekih od žena koje su imale snažan uticaj na društvo naših prostora, ostavile neizbrisiv trag i dale veliki doprinos svome narodu. Najznačajnije delove života ovih umetnica i junakinja pokušala sam da sažmem u nekoliko pasusa trudeći se da u potpunosti prenesem bogatstvo njihovog stvaralaštva.
Žene čiji će se život i dela dugo spominjati, prepričavati i pamtiti.
Desanka Maksimović
Ne dvoumivši se puno krenula bih od moje omiljene pesnikinje Desanke Maksimović. Desanka je jedna od najvećih srpskih pesnikinja, rođena 16. maja 1898. u Rabrovici kod Valjeva. Osnovnu školu pohađala je u Brankovini a u Valjevu završila gimnaziju. Odmah zatim je upisala studije uporedne književnosti i istorije umetnosti na Filozofskom fakultetu u Beogradu. Pesnikinja paralelno sa studijama objavljuje svoje prve pesme u „Srpskom književnom glasniku“ i listu „Misao“. Uporedo sa poezijom pesnikinja se bavi i pedagoškim radom i kao profesorka radi u nekoliko gimnazija.
Prvu knjigu poezije pod nazivom „Pesme“ objavila je 1924. Nedugo posle toga dobija stipendiju francuske vlade i odlazi u Pariz. Po povratku za svoje zasluge biva odlikovana ordenom Svetog Save. 1927. objavljuje prvu knjigu pesama za decu „Vrt detinjstva“, a 1931. izlazi njena prva zbirka pripovedaka „Ludilo srca“. 1933. godina bila je izuzetno važna za njen život jer upoznaje ruskog glumca i pesnika Sergeja Slastikova i udaje se za njega.
Izdanjem druge knjige pripovedaka „Kako oni žive“ 1935. godine dobija nagradu za poetska dostignuća „Sedam umetnosti“. Tih godina se bavi prevodilačkim radom i ima stalan angažman u listu „Politika“ i „Srpskom književnom glasniku“.
1941. zbog rata biva primorano penzionisana a iste godine iz pera pesnikinje nastaje jedna od najpotresnijih poema u istoriji naše literature „Krvava bajka„. Nakon rata objavljuje mnogobrojne pesničke zbirke među kojima je i poema „Reka pomoćnica“ za koju biva nagrađena. U to vrema postaje i član uprave Udruženja književnika Srbije.
Bogat stvaralački rad naše pesnikinje rezultirao je mnogobrojnim nagradama i priznanjima. 1959. postaje član Srpske akademije nauka i umetnosti (SANU). Njene najpoznatije zbirke pesama su: „Tražim pomilovanje i Nemam više vremena“, kao i knjige „Slovo o ljubavi i Ničija zemlja“. Njene knjige su prevođene na svim svetskim jezicima.
Umrla je 13. februara 1993. godine u Beogradu.
Mileva Marić Ajnštajn
Rođena je 7. decembra 1875. godine u Kaću. Posle završenog četvrtog razreda osnovne škole u Rumi upisuje Srpsku višu devojačku školu u Novom Sadu gde pokazuje posebno interesovanje za matematiku i fiziku. Godine 1895. pohađa školu u Cirihu a maturu polaže u Bernu. Ubrzo zatim odlučuje se za studije politehnike u Cirihu gde je i upoznala svog budućeg muža Alberta Ajnštajna.
Mileva i Albert su zajedno, predani nauci, učili i proučavali dela i život znamenitih fizičara. Posle završetka studija 1902. godine venčava se za njega i dobijaju sina 1904. godine, a pet godina kasnije i drugog.
1904. Mileva i Albert otpočinju rad na „Teoriji relativiteta“ i daju nemerljiv doprinos kvantnoj teoriji. Rad na teoriji relativiteta je proslavilo Ajnštajna kao naučnika ali se pretpostavlja da pretežne zasluge za to ima zapravo Mileva. Ubrzo se razvode a Mileva dobija jedan deo od zasluga Ajnštajnove Nobelove nagrade.
Mileva je umrla u 73 godini života.
Mina Vukomanović Karadžić
Mina Vukomanović Karadžić rođena je 12. jula 1828. kao sedmo dete srpskog velikana Vuka Karadžića. Još kao mala ispoljavala je talenat za sikarstvo i muziku. Mina se istakla već kao mlada pišući pesme i prevodeći naše narodne umotvorine na nemački jezik. Prevela je na nemački jezik i Vukovu zbirku narodnih pripovedaka. Njen književni opus čine i beleške iz svog ličnog dnevnika kao i spisi u kojima govori o svom prijatelju Branku Radičeviću. Likovna ostvarenja Mine sadrže pedesetak radova, od kojih je pored ikona umetnica slikala uglavnom portrete.
Mina je govorila nekoliko jezika. Pored nemačkog, koji joj je po majci Ani bio maternji, odlično je govorila engleski, italijanski i francuski. Na čuvenim bečkim balovima pojavljivala se u srpskoj narodnoj nošnji igrajući narodna kola i time ostavljala utisak samosvesne i odvažne žene toga vremena.
Mina Karadžić se udala u tridesetoj godini za Aleksu Vukomanovića, profesora Liceja beogradskog i bratanca knjeginje Ljubice. Nažalost je vrlo brzo doživela tešku sudbinu jer je on preminuo. Mina je veći deo ostatka svog života posvetila očevoj uspomeni sređivajući njegove spise i ostavštinu. Umrla je 1894. u Beču.
